عودلاجان، محله‌ای با قابلیت تبدیل به محله موزه
شهرداری تهران
بزرگنمايي:
ندای لرستان - محله موزه، نوع خاصی از موزه است که براساس توافق با جامعه‌ی محلی، برای حفظ آن مکان برپا شده و می‌تواند میراث ملموس و ناملموس خود را حفظ، مدیریت و تفسیر کند.
در این متن مختصر، به معرفی محله‌ی «عودلاجان» پرداخته و در آینده به معرفی دیگر محله‌های تهران که قابلیت محله‌موزه شدن را دارند، می‌پردازم. آقا محمد خان قاجار، در سال 1200 شمسی تهران را به پایتختی انتخاب کرد و از آن زمان تا دوره ناصری، عودلاجان در مرکزیت پایتخت قرار داشته است. وجه تسمیه و ترکیب کلمه عودلاجان، ظاهرا تغییر یافته‌ی «اودلاجان» بوده و «آن» که به عنوان پسوند در این کلمه آمده است، مکان را می‌رساند و «او» نیز به یقین همان تلفظ محلی «آب» است و ظاهرا بقیه‌ی کلمه نیز مشتق از «دراجیدن» یا «دراجین»، به معنی «تقسیم کردن آب نهر به رشته‌های کوچک‌تر» است.
به هر حال، «اودرجان» یا «عودلاجان» به معنی جایگاه پخش آب است و تایید کننده این نکته، نام‌های «سنگ لج (سنگ رج)»، «سرچشمه» و «گذر سر پولک» در این محله است و «پول» تلفظ محلی «پل» محسوب می‌شود.
بیش از سه چهارم محله را باغ و بوستان، مراتع و مزارع تشکیل می‌داده و با گذشت زمان، جمعیت عودلاجان رو به فزونی رفته و ساکنان جدیدی به آن اضافه شده و خانه‌ها و عمارت‌های زیادی در آن ساخته شده و احتمال می‌دهند که گسترش تهران از همین محل شروع شده باشد و طی سالیان، در پیچ و خم کوچه‌های باریک و کم‌عرض این محله‌ی مسلمان و زرتشتی‌ها و یهودی‌ها و پیروان سایر ادیان به آشتی در کنار یک‌دیگر روزگار گذراندند و یکی از بزرگ‌ترین و آبادترین و پر جمعیت‌ترین محلات تهران را شکل دادند که در نقشه «مسیو کرشیش»، معلم اتریشی مدرسه‌ی دارالفنون، 20 کوچه و گذر در این محله به چشم می‌خورد.
نقشه عودلاجان در دوره قاجار (به‌ویژه در عهد ناصری) با تمام گذرها، کوچه‌ها و حتی بناها به تصویر کشیده شده است.
لینک کوتاه:
https://www.nedayelorestan.ir/Fa/News/187857/