بزرگنمايي:

ندای لرستان- گردشگری فرهنگی، تاریخی (میراث باستانی)، مذهبی، ماجراجویی، تجاری، اکوتوریسم، غذایی، قومی و عشایر و نیز گردشگری سلامت از جمله انواع گردشگری اند که دارای زمینه و بسترهای فوق العاده در استان لرستان هستند.
لرستان با تدابیر صورت گرفته توسط دولت تدبیر امید، در طی سال های اخیر از جمله عید 97 میزبان گردشگران زیادی بوده، اما لازم است که با گسترش زیرساخت ها و امکانات لازم، افزایش ماندگاری آنها را در استان در تمام فصول افزایش داد تا در بلند مدت شاهد نقش موثر این حوزه بر اقتصاد لرستان بود.
شکی نیست که توسعه پایدار گردشگری و افزایش شمار گردشگران با حفظ منابع موجود، تأثیرات زیادی در بهبود وضعیت اقتصاد شهری و روستایی، افزایش اشتغال، پیشگیری از مهاجرت و رونق بازار و رقابتی شدن آن در استان لرستان خواهد گذاشت.
به دلیل اهمیت صنعت گردشگری در استان لرستان، با «سید امین قاسمی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان گفتگو شد که مشروح آن به شرح ذیل است:

 سوال: پتانسیل های استان در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی کدامند؟
*قاسمی: استان لرستان به واسطه آثار متعدد طبیعی و تاریخی می تواند به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگران در کشور قرار گیرد و حتی در تورهای ورودی به کشور هم مدنظر قرار گیرد. در بحث طبیعی ما بیش از 2 هزار اثر طبیعی شناسایی شده داریم که اهم آن آبشارها مثل آبشار بیشه، وارک، گریت، چکان، آب سفید، نوژیان، دریاچه‌ ها مثل گهر، چشمه سارهای متعددی در حوزه شهرستان دلفان، بخش پاپی، سفیددشت خرم آباد داریم، غارهای متعددی که محل اسکان انسان ‌های گذشته در هزاران سال پیش بوده را داریم که امروزه باستان شناسان به این نتیجه رسیده اند که قدمت انسان های هوشمند در این غارها به 54 هزار سال می رسد.
آثار تاریخی متعددی از جمله یکصد پل تاریخی ثبت شده به عنوان مادر پل های تاریخی کشور که حتی در دنیا شناخته شده اند،در استان داریم، آثاری که نشان می دهند مهندسی بناهای آبی در استان لرستان، پیشرو بوده و خاستگاه سازهای آبی می تواند استان لرستان باشد. قلعه فلک الافلاک با نزدیک قدمت دو هزار سال را در خرم آباد داریم. خانه های تاریخی و بافت تاریخی شهرستان بروجرد، تپه های تاریخی که در کل استان پخش است و محل زندگی حکومت های ملوک الطوایفی از چندین هزار سال پیش بوده اند، موزه هایی در استان داریم که بخشی از آنها در حال مرمت است و قابل بهره داری و چندتایی در حال تجهیز است، موزه اصلی ما هم در قلعه فلک الافلاک واقع شده که هم موزه مرم شناسی است و هم موزه باستان شناسی است.
مفرغی که در لرستان از چندین هزار سال پیش ساخته می شد و ابزار آلات زندگی را با مفرغ می ساختند، الان یک موزه اختصاصی از مفرغ لرستان در موزه لوور پاریس داریم که غالبا به طور قاچاق از کشور خارج شده اند و اگر اشتباه نکنم چندین سال پیش در غار کلماکره پیدا و قاچاق شد.
در بحث فرهنگی هم زندگی روستایی و عشایری استان لرستان و قوم لر در حاشیه زاگرس یک جاذبه فرهنگی بسیار متنوع است. موسیقی استان لرستان دارای قدمت تاریخی است و امسال کمانچه لری به صورت مشترک با استان های دیگر و با کشور آذربایجان در فهرست آثار ثبت جهانی و معنوی یونسکو رسید که مهم با حمایت سازمان میراث فرهنگی کشور و هم تلاش های استاد علی اکبرشکارچی که بومی استان لرستان صورت گرفت.
اینها توانمندی هایی است که بالقوه در استان لرستان وجود دارد. در حال حاضر ما سرمایه گذارانی را داریم که به دنبال ایجاد تاسیساتی در حوزه گردشگری از جمله هتل ها و سفره خانه های گردشگری در استان هستند که به زودی شاهد بهره برداری آن خواهیم بود.
در همین راستا شاهد کلنگ زنی مجتمع گردشگری کشت و صنعت صفا بودیم که با حضور سرمایه گذاری خارجی و نیز وزیر جهاد کشاورزی صورت گرفت.
در نمایشگاه گردشگری تهران که اخیرا برگزار شد، از قطار گردشگری یا ریل تور گردشگری با حضور نماینده محترم رئیس جمهوری، نمایندگان مجلس و جمعی از مسوولان کشوری و استانی رونمایی کردیم که ان اشاالله از اواخر اسفند تورها شروع به فعالیت می کنند. ما حمایت کردیم تا یکی از آژانس های توانمند بخش خصوصی این کار را انجام بدهد. هماهنگی های لازم را با مجموعه های گردشگری بزرگ در کشور انجام دادیم با مجموعه مارکوپولو و علاءالدین، جلسات متعددی داشتیم و برنامه ریزی کردیم که امسال از نوروز بتوانیم این قطار را راه اندازی کنیم و شاهد بهره برداری خوب قطار گردشگری باشیم.

 سوال: مهم ترین موانع در توسعه گردشگری را چه می دانید و برای رفع آنها چه راهکاری دارید؟
*قاسمی: مهم ترین موانع در توسعه گردشگری استان، یکی بحث فرایند پیچیده صدور مجوزهای سرمایه گذاری است که در کل کشور یکی است و باید این فرایندها را ساده ترین کنیم، دستگاه های اجرایی باید ورود کنند.
ما در حال حاضر در بحث صنعت، مشکلات تحریم را داریم، در بحث کشاورزی بحران آب را داریم که البته در استان لرستان کمتر است ولی در سایر استان ها این بحران از توسعه کشاورزیمان جلوگیری می کند. تنها صنعتی که می تواند کشور و استان لرستان را توسعه دهد، صنعت گردشگری است و همه دستگاه ها باید به سازمان میراث فرهنگی کمک کنند تا شرایطی را مهیا کنیم که سرمایه گذاران در گردشگری ورود کنند و تاسیسات گردشگری را ایجاد کنند.
در بخش دولتی هم دچار کمبود اعتبارات هستیم.این در حالی است که باید زیرساخت های گردشگری را در استان مهیا کنیم اما به دلیل مشکلات مالی دولت و تحریم هایی که وجود دارد، ما در بودجه های دولتی دچار بحران هستیم و نمی توانیم زیرساخت های لازم را در محل جاذبه های گردشگری ایجاد کنیم. آقای استاندار و جناب آقای مونسان رییس سازمان گردشگری هم حمایت بیش از پیشی دارند. لرستان جای کار بیشتری دارد و چاله و چوله ها زیاد است و تعاملات بین بخشی و بین دستگاهی و تعاملات ملی باعث خواهد شد که مشکلات توسعه زیرساخت های گردشگری مرتفع شود.

 سوال: در حال حاضر چند هتل در استان موجود است؟
*قاسمی: در استان تقریبا 3 هزار تخت هتلینگ داریم وحدود 2 هزار تخت دیگر در حال ساخت داریم که انشاالله به بهره برداری می رسد. ما در استان یک هتل 5 ستاره در حال ساخت و 2 هتل چهار ستاره در حال بهره برداری داریم. مابقی یک تا سه ستاره هستند.

 سوال: در زمینه بوم گردی چه تلاشی شده است؟
*قاسمی: ما شهرستان ها و روستایی هایی را که قابلیت گردشگری دارند فعال و شناسایی کرده ایم تا مردم را به ایجاد تاسیسات بومگردی ترغیب و تشویق کنیم. در این راستا مدتی پیش ما در دره اسپر دورود 30 تا مجوز بوم گردی را به متقاضیان دادیم و غیر از آن هم نزدیک 30 مورد دیگر مجوز صادر کرده ایم که بخشی از آنها به بهره برداری رسیده و بخشی اش در چرخه بهره برداری است. الان حدودا 24 مورد بوم گردی در نقاط فعال گردشگری در پل دختر، درود، ازنا، الیگودرز و خرم آباد داریم. بوم گردی گام نوینی در استان بود که یک سال و نیم پیش شروع شد و ما در این جهت کار می کنیم.

 سوال: امسال استان چه تعداد گردشگر داشت؟
قاسمی: آمار اقامت را براساس مستنداتی که هتل ها می دهند ارائه می دهم. ولی شاید 70 درصد از گردشگرانی که در استان لرستان اقامت کرده بودند در هتل نبوده اند، یا از مهمانسرای ادارات، اردوگاه های مربوط به بسیج و موارد مشابه و اردوگاه های دانش آموزی آموزش و پرورش استفاده کرده بودند.
برآورد ما این بوده که در نوروز97، 3 میلیون و 700 هزار نفر گردشگر وارد استان شده اند و در طول ایام بعد از نوروز هم بالغ بر 3 میلیون گردشگر ورودی داشتیم که حداقل یک شب را در استان اقامت کردند. آنهایی که در هتل ها و مهمانپذیرهای بخش خصوصی اقامت کردند نزدیک 500 هزار نفر بودند.
از نظر شاخص هایی که سازمان میراث فرهنگی مشخص کرده است، به نظرم جزو 10 استان اول کشور از نظر گردشگری هستیم.

 سوال: حجم سرمایه گذاری در گردشگری چه مقدار است؟
* قاسمی: سرمایه گذاری دولتی صورت نمی گیرد چون دولت نمی تواند تصدی گری کند. دولت در رابطه با زیرساخت ها کار می کند و ما امسال فقط 30 میلیارد تومان که اعتبار ارتقای شاخص ها بود، 50 درصدش را استاندار به زیرساخت گردشگری اختصاص داده است. 20 میلیارد هم از اعتبارات ملی و استانی برای توسعه زیرساخت های گردشگری داشتیم که بخشی از 30 میلیارد در اختیار سایر دستگاه ها قرار گرفته است مثلا ایجاد دسترسی جاده ای به فلان جاذبه را دادند به متولی راه، بهسازی مسیر راه را دادند به راهداری، برق رسانی به جاذبه را به اداره برق و... بخشی از اعتبارات گردشگری را به دستگاه های مختلف دادند.
در بخش خصوصی هم نزدیک به یک هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری داریم که در حال کار است. مثلا هتل صخره ای بالای 200 میلیارد تومان ارزش کاری است که انجام داده و تا حدود 60 درصد کار پیشرفت فیزیکی داشته و الان متوقف شده است و یا پروژه هتل پنج ستاره که در بام خرم آباد انجام می شود 30 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. وقتی حجم سرمایه گذاری کلی را در نظر بگیریم بالغ بر هزار میلیارد تومان پروژه بخش خصوصی به صورت نیمه تمام داریم که در حال اجراست و بخشی هم متوقف شده است. امسال مجموعه عطرستان با حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور، جمعی از مسولان استانی و نمایندگان مجلس با 75 میلیارد تومان سرمایه گذاری بخش خصوصی بدون تسهیلات افتتاح شده است که یک مجتمع بسیار زیبا است.

 سوال: فعالیتتان درباره میراث فرهنگی را بفرمایید.
*قاسمی: فعالیت های میراث مستمر است که بخشی از آن فعالیت های باستان شناسایی و کاووش های تاریخی است و با اعتباراتی که پیش بینی می شود به صورت سالانه انجام می گیرد.
در بخش دیگر، آثار تاریخی نیازمند مرمت مستمر است به گونه ای که یک اثر تاریخی در یک سال تمام نمی شود، مثلا امسال یک گوشه از بنا را مرمت می کنیم و سال دیگر بخش دیگری از آن را. آثار تاریخی ساختمان های نوسازی نیستند که با علم مهندسی امروز ساخته شده و هزینه و استهلاک نداشته باشد؛ بناهایی که دو هزار و پانصد سال پیش ساخته شده و دویست سال پیش مرمت کامل شده، سالانه باید هر گوشه از آن را مرمت کنیم و نگه داریم. ما 70 پروژه مرمتی در سطح استان داشتیم که در طول یکسال گذشته در همه اینها کارهای مرمتی خاصی صورت گرفته است. بودجه آنها هم اعتبارات عمرانی ملی است.
در همین راستا بخشی از محوطه قلعه فلک الافلاک مرمت شد، باشگاه افسران ارتش را مرمت کرده ایم. یکی از اقدامات خوبی که مردم استان مطالبه گر آن هستند تملک عرصه های قلعه های فلک الافلاک است که بخشی از آن در اختیار ارتش و بخشی در اختیار سپاه بود و هست؛ تخلیه آنها تلاشی برای ثبت جهانی قلعه است که خوشبختانه الان در فهرست موقت ثبت جهانی قرار دارد. با کلی پیگیری که استاندارهای قبلی انجام داده بودند و با پیگیری استاندار فعلی فکر می کنم حدودا چهار جلسه با دکتر نوبخت برای بحث تامین اعتبار مورد نیاز خرید املاک سپاه که 69 میلیارد تومان برآورد شده برگزار گردیده است. 28 میلیارد آن تا پایان سال 96 پرداخت شد و 41 میلیارد دیگر هم به سپاه بدهکاریم. در حال تامین اعتبار هستیم که تا مهرماه سال آینده پرداخت کنیم.
به ارتش هم 14 میلیارد تومان پرداخت شد که با زحمت توانستیم در اواخر فرودین 97 ارتش را جابجا کنیم. یکی از ساختمان های خیلی خوبی که در اختیار ارتش بود و ثبت ملی بود، باشگاه افسران ارتش ملی بود که متاسفانه بعد از تخلیه ارتش در حال سبک سازی و مرمت بودیم که بخشی از آن در حادثه رعد و برق دچار آسیب شد و ما توانستیم آسیب ها را مرمت کنیم. الان بیش از یک میلیارد در این پروژه هزینه شده و مراحل آخر گچ کاری و تاسیسات است.
بخش عمده آب مورد نیاز شهر خرم آباد از زیر تپه قلعه تامین می شود و همه چشمه است و ما در حال مطالعه برای زهکشی آن هستیم که به جای پخش آب روی سطح زمین، آب را در کانال های مشخصی هدایت کنیم و شرایط خوب تفریحی را رقم بزنیم.
ما با مرمت آثار میراث فرهنگی می توانیم ارزش افزوده آنها را بالا ببریم. ارزش افزوده زمانی است که ما خانه های تاریخی مرمت شده را به بخش خصوصی واگذار کنیم و بخش خصوصی، کاربری مرتبط چون موزه، اقامتگاه بوم گردی و سفره خانه را در آن تعریف کند که هم پول در بیارید و هم گردشگر جذب کند و هم از بنا حفاظت کند و این سه تا بهره برداری است که برای ما ارزش افزوده خوبی خواهد داشت.

 سوال: چه زمانی ثبت جهانی قلعه فلک الافلاک انجام می شود؟
*قاسمی: ما قولی که از آقای مونسان گرفتیم این بود که اگر به موقع دولت بتواند تامین اعتبار و پول سپاه را پرداخت کند، به عنوان سهمیه سال 2019 ،قلعه فلک الافلاک را به یونسکو معرفی خواهد کرد و همه چیز مربوط به تامین اعتبار است. اگر ما تامین اعتبار کنیم دوستان هم از عهده تعهداتشان بر خواهند آمد.
پل شکسته و پل گپ را داریم تامین اعتبار می کنیم تا مغازه های حاشیه پل گپ را بگیریم، ولی هنوز تخصیص آن از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ نشده است و اگر ابلاغ شود، پل گپ را به صورت پیاده راه درست می کنیم و شهرداری دو پل در بالا دست و پایین دست می سازد تا بارترافیکی از روی پل گپ برداریم و این مسیر پیاده شود.

 سوال: آثار ثبت شده در استان چه مقدار است؟
*قاسمی: ما بیش از 5 هزار اثر شناسایی شده داریم، خانه های تاریخی، پل ها، محوطه ها و تپه‌ها و غارهای تاریخی است که نزدیک به سه هزار مورد به ثبت آثار ملی رسیده است.

 سوال: برای دسترسی به این غارها به عنوان مقاصد گردشگری چه کاری کرده اید؟
*قاسمی: ما اگر بخواهیم مسیر دسترسی به درب ورودی آنها را مهیا کنیم مطمئا همانند غار کلماکره، در معرض غارت و تخریب قرار می گیرد. برنامه ریزی کردیم حداقل شرایط را مهیا کنیم که گردشگران بتوانند از آنها بازدید کند. در غار کوگان زیرساخت هایی را مهیا می کنیم که لااقل گردشگران بتوانند شب را در آنجا بمانند و یا برای غار کلدر تاسیساتی را ایجاد و واگذار کنیم به بخش خصوصی، وقتی که کاووش های باستان شناسی تکمیل شد در این غار خدمات استانداردی به گردشگری بدهیم که حداقل بتواند یک شب اقامت کند.
منتها اعتبارات دولتی پاسخگو نیست و حضور بخش خصوصی هم طبق ماده 27، نیازمند زیرساختی است که دولت مهیا می کند . مثلا ما سرویس بهداشتی و مسیر دسترسی را بسازیم شما چندتا کلبه روستایی و سیاه چادر برپا کنید و درآمدزایی با شماست. مراحل و تشریفات قانونی دارد که واگذار شود و بهره برداری را در مدت چند سال می دهیم.

 سوال: در میراث چقدر توانسته اید سرمایه گذار جذب کنید؟
*قاسمی: نسبت به استان های دیگر خوب بوده، ما حمام تاریخی گپ را داریم که تبدیل شده به سفرخانه سنتی، خانه مصری را در بروجرد داریم که تبدیل به مجتمع اقامتی پذیرایی شده است، تعدادی خانه تاریخی در بافت بروجرد آگهی زدیم و از طریق صندوق احیای میراث فرهنگی کشور دنبال می شود تا به بخش خصوصی واگذار شود.
درباره صنایع دستی هم ما سالانه دوره های متعددی به طور رایگان برای کسانی که متقاضی صنایع دستی اند برگزار می کنیم، تمام ابزار آلات، تمام فضای آموزش و دستگاه های مورد نیاز را سازمان با برون سپاری به بخش خصوصی تامین می کند و آموزش ها و توسعه صنایع را ترویج می کند.
دنبال می کنیم که در نمایشگاه متعدد استانی یا خارج از استان، زمینه فروش محصولات صنایع دستیرا ایجاد کنیم و تلاش هایی نیز برای توسعه صنایع دستی داشته ایم که صنایع دستی ما به خوبی به سایر کشورها صادر شود.
منتها یکی از مشکلات ما در بخش صادرات این است که مرز خروجی نداریم و صنایع دستی ما از مرز خروجی استان های دیگر صادر می شود مثلا مال ما از گمرگ اصفهان و کرمانشاه صادر می شود که دیگر به اسم لرستان نیست و به اسم سهم صادرات ما ثبت نمی شود و به اسم آنها ثبت می شود. پیگیر هستیم تا بتوانیم خود استان گمرک داشته باشد تا صادرات داشته باشیم. محموله در گمرک صورتجلسه می شود و تشریفاتش قانونی انجام می شود و مرز خروج را براساس تقاضای محصولات از کشور مقصد می شود، تعیین می شود که هوایی، زمینی یا دریایی باشد.

 سوال: باتوجه به مشکل اشتغال در استان، صنایع دستی ظرفیت خوبی است، شما چه اقدامی داشته اید؟
*قاسمی: ما الان بیش از 2 هزار و پانصد نفر فعال در حوزه صنایع دستی در شهرستان های مختلف داریم. در بخش خوشه بافت که شامل گلیم، جاجیم و ماشته، در بحث سنگ های قیمتی و تراش آنان و ساخت جواهرات فعالان خوبی داریم که در کشور بی نظیرند. در بخش سراجی و چرم افراد شاخصی داریم که کار می کنند.
ورشو بروجرد که برند است و پیگیریم به عنوان این شهر به عنوان شهر ملی ورشو ثبت ملی شود و مراحل ثبت جهانی آن را نیز طی می کنیم. البته در ورشو هم مشکل داریم، ورق ورشو تا هشت سال پیش در لهستان تولید می شد و الان داریم کار می کنیم که بخش متالوژی دانشگاه صنعتی شریف این آلیاژ را بومی سازی کند. قلمزنی روی ورشو در حال حاضر غالبا بر روی بشقاب و لوازمی که در خانه مردم موجود است ، صورت می گیرد، و ظروف خام را تبدیل به اثر هنر دستی می کنند.

 سوال: در زمینه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی تا چه اندازه می شود برای افزایش سطح اشتغال حساب کرد؟
*قاسمی: در صورت تامین اعتبارات لازم، تا 50 درصد از مشکل بیکاری استان را می توانیم با گردشگری و میراث فرهنگی حل کنیم. کارگاه های صنایع دستی فعال می شوند، کارگاه های مشاغل خانگی، آثار تاریخی مرمت شده به تاسیسات قابل بهره برداری گردشگری تبدیل می شود که ایجاد شغل می کند. هتل های چهار و پنج ستاره، سفره خانه های بزرگ و مجتمع های گردشگری که در حال ساخت و راه اندازی اند، حمایت شوند تا زودتر پروژه را تمام کنند. کسانی که سرمایه های معلق دارند در استان لرستان سرمایه گذاری کنند باتوجه به حمایت های خوب دولت ما قطعا شاهد توسعه و ورنق اقتصاد خواهیم بود.
ارائه منابع و تسهیلات به سرمایه گذار، باعث می شود که سرمایه گذار با بهره کم و ارزان پروژه را بسازد و ایجاد شغل کند و بعد از مدتی به دولت پس بدهد.
مردم استان لرستان مهمان نوازند و در پذیرش مهمان و گردشگر مشکلی ندارند اما در بحث پذیرش سرمایه گذار مثل هر نقطه از ایران، مالکین اولیه آن اراضی توقع دارند که منافعی عایدشان شود که الحمدالله در لرستان احساس می کنم کمترین مشکلات را داریم.