ندای لرستان -
بروجرد - هر چند نوشتن در مورد اوتیسم بسیار ساده تر از تجربه ابتلا به آن یا دیدن و یا زندگی کردن با انواع مختلف این بیماران است اما این اختلال همیشه هم فلج کننده نیست و نباید نگاهی مایوسانه ای به آن داشت.
به گزارش ایرنا، همانطوریکه افراد نابغهای همچون آلبرت اینشتین، توماس ادیسون، دکتر تمبل گراندین استاد دانشگاه کلرادو و لیونل مسی بازیکن مشهور و نام آشنای فوتبال علی رغم این اختلال اما زندگیهای موفقی داشتهاند.
بیماری اوتیسم طیف گستردهای دارد؛ اوتیسم به معنای در خود فروماندگی و در حال حاضر رو به افزایش ترین اختلال روانپزشکی در دنیا است که البته این افزایش بنا بر گفته درمانگران تخصصی این اختلال به دلیل تشخیصهای بهتر و ابزارهای تشخیصی بهتر است، نوعی اختلال رشدی از نوع روابط اجتماعی است که علائم آن غالباً تا پیش از سه سالگی بروز میکند.
کودکان مبتلا به اوتیسم گاه حضور افراد جدید در آنها باعث بیقراری و گریه در آنها میشود بنابراین در تهیه این گزارش بدون اینکه اصراری به حضور در اتاقهای خصوصی آنها باشد رفتار و بخشهای مختلف این مرکز از روی مانیتور رصد شد و کودکانی که حکایت شأن آورده میشود دراین گزارش نیز آنهایی بودند که کمتر دچار بیقراری شدند و در اتاقی مجزا با آنها صحبت شد.
پویا پسری چهار ساله که باید همانند همسن و سالهایش حرف بزند اما او نه حرفی میزند و نه از کسی چیزی میخواهد گاه تا مدتها به نقطهای خیره میماند با بچههای دیگر بازی نمیکند و ماندن در فضاهایی محدود و تکراری که تجربه شأن کرده را میپسندد.
در رفتارش مشکلاتی دارد؛ کلید برق را مدام خاموش و روشن میکند، درها را باز و بسته میکند، سرش را مدام تکان میدهد، گاهی یک کلمه را مدام تکرار میکند، اگر مهمانی شلوغ برود و یا زمانی که به مهد کودک برده میشود یا وارد در هر فضایی جدید شود بیقراری شدید دارد و و بی دلیل گریه میکند.
مادر پویا میگوید؛ وقتی اسباب بازی یا چیزی برایش می خریم هیچ واکنشی نشان نمیدهد، گاهی گوشهایش را محکم میگیرد انگار صدایی میشنود که ما نمیشنویم، سرش را مدام تکان می هد .
مادر پویا ادامه میدهد: گاه بدون دلیل گریه میکند، داد میزند و بیقراری میکند، به اشیا خاصی علاقه دارد و میتواند ساعتها با یک شیء سرگرم شود که اگر آن وسیله از او گرفته شود شدیداً بیقرار میشود و گاه خطرها را نمیشناسد و ممکن است به خودش آسیب برساند.
خانواده در مورد رفتار و حرکات او نگران شدهاند و به روانپزشک مراجعه کرده که با توجه به شرح حال موجود و ارزیابی که توسط روانپزشک صورت گرفت این کودک مبتلا به اختلال اوتیسم است و اکنون در مرکز توانبخشی اختلالات نافذ رشد (طیف اوتیسم ) حکمت زیر نظر بهزیستی لرستان در شهرستان بروجرد، مورد درمان قرار دارد.
***
ملیکا دختر بچه پنج سالهای که مادرش دست او را گرفته در حالی که به سختی گامهایش را متعادل میکند و با حالتی نوک پا (روی پنجه پا) راه میرود وارد مرکز توانبخشی اوتیسم
بروجرد میشود به محض اینکه وارد فضای جدید شد شروع به گریه و بیقراری میکند و مربیهای مرکز توانبخشی سعی در آرام کردن او دارند.
مادر ملیکا در حالی که درماندگی و خستگی و نگرانی در چهره اش نمایان است از مسئول مرکز میخواهد امروز که پدر ملیکا برای بردن بچه میآید کمی با او صحبت شود تا کمتر به ملیکا عصبانی شود.
مادر ملیکا میگوید؛ پدر کودک تصور میکند ملیکا از عمد اینطوری راه میرود و مدام به او عصبانی میشود، درست راه برو، چرا سعی نمیکنی پاهایت را درست روی زمین بگذاری و همین عصبانیتهای پدر گاه باعث بیقراری بیشتر در کودک میشود.
اشکان پسر 13 ساله مبتلا به اوتیسم هست که در سطح یک است سطحی که عملکرد آنها بالاست، هوش عادی دارند و 10 درصد آنها حتی میتوانند از هوشی بالاتر از عادی هم برخوردار باشند در مدرسه عادی مشغول به تحصیل است.
در حالی که نسبت به سلام و احوالپرسی واکنش عادی و همانند سایر کودکان دارد اما به شدت از برقرار کردن ارتباط چشمی خودداری میکند، زمانیکه با او همکلام میشوی ارتباط چشمی برقرار نمیکند اما به سوالهایت بدرستی پاسخ میدهد.
اشکان که در مرکز اوتیسم تحت آموزش و حمایت در برقراری ارتباطات و تعاملات اجتماعی قرار دارد از هوشی همانند کودکان سالم برخوردار است اما باید مورد حمایت قرار گیرد تا در تعاملات اجتماعی و بازیهای جمعی و گروهی مهارت بیشتری فرا گیرد.
امیر پسر 11 ساله دیگری که مبتلا به اوتیسم است در سطح 2 این بیماری قرار دارد سلام میکند و وجود فرد جدید را میپذیرد اما در مواجه با محیط جدی ولو محیط اتاقی دیگر در همان مرکز باشد دچار بیقرار میشود و بدون علت خاصی در حالی که ممکن است به سوالها هم پاسخ دهد اما شروع به حرکات تکراری میکند حرکاتی مانند؛ قدم زدنها مداوم، تکرار حرکتی خاصی در بدن مثلاً تکان دادن دستها، شود و زمانیکه از روی مانیتور مشاهده میکنی که به سالنی که بچههای دیگر در آن هستند بر میگردد همچنان تا مدتی به قدم زدن یا همان راه رفتنهایش بصورت رفت و برگشت در قسمتی از سالن ادامه میدهد.
سام پسری حدود 12 ساله که جثه او بیشتر از سنش نیز نشان میدهد مبتلا به سطح سه اختلال اوتیسم است که بنا بر گفته مدیر مرکز توانبخشی که در آن تحت درمان قرار دارد کاملاً یک زندگی نباتی دارد و متوجه شخص و افراد پیرامون خود نیست، غذا خوردن و دستشویی رفتن را با کمک و حمایت اطرافیان انجام میدهد اما درک و هوشیاری و مهارتی در سایر روابط ندارد.
مرکز توانبخشی اختلالات نافذ رشد (طیف اوتیسم ) حکمت
بروجرد در تیر ماه 97 راه اندازی شده است و اینک کودکان مبتلا به این اختلال را پذیرش میکند. کودکان را مادارن یا پدران آنها صبحها به این مرکز میآورند و در پایان وقت اداری به خانه باز میگردانند.
این بیماری طیف گستردهای دارد و به همین دلیل افراد مبتلا در نحوه بروز علائم و میزان آنها کاملاً متفاوت هستند و به راحتی نمیتوان 2 بیمار مبتلا به اوتیسم که کاملاً شبیه بهم باشند را دریافت.
سمیه کریمی روانشناس بالینی و مسئول مرکز توانبخشی طیف اوتیسم حکمت
بروجرد در گفت و گو با ایرنا گفت: در حال حاضر تعداد 32 پرونده کودک مبتلا به اوتیسم در این مرکز به ثبت رسیده است که بنوعی تحت درمان قرار دارند اما در مجموع تعداد 60 کودک مورد شناسایی قرار گرفتهاند.
وی گفت: در حال حاضر امکان تشخیص این بیماری در سنین زیر سه سال وجود دارد و با نشانههایی همچون واکنش نشان ندادن کودک به بغل کردن، بعنوان مثال وقتی با باز کردن دستها دعوت به آغوش گرفتن میشوند هیچ واکنشی نشان نمیدهند، اشیا ا با چشم دنبال نمیکنند و یا اینکه اط اشیا و محیط درکی ندارند میتوان به ابتلای آنها به اوتیسم مشکوک شد که بعد از ارزیابیهای دقیق و تخصصی که در این مرکز انجام میشود میتوان به تشخیص آن پرداخت.
کریمی گفت: در واقع این کودکان الگوی دلبستگی درستی به والدین ندارند و اگر والدین از او جدا شوند هیچ واکنشی نشان نمیدهند و زمانیکه مادر یا پدر از در وارد میشود هم هیچ واکنشی از خود نشان نمیدهند و نسبت به افراد غریبه نیز واکنش خاصی از خود نشان نمیدهند.
وی گفت: کودکان مبتلا به اوتیسم در حسهای پنجگانه بهم ریختگی حسی دارند گاه یک صدای هر چند کوچک، نور مهتابی، رنگ کفپوش و یا بوی خاصی میتواند باعث ایجاد بیقراری در آنها شود.
کریمی گفت: اوتیسم در چند حیطه عملکرد فرد را مختل میکند گاه منجر به اختلال حرکتی میشود و کودک مبتلا بر روی پنجه پا را میرود و گاه از نظر حس لمسی دچار اختلال عملکرد هستند و حتی تحمل پوشیدن لباس را هم ممکن است نداشته باشند.
مسئول مرکز اوتیسم حکمت
بروجرد با اشاره به اینکه کودکان اتیستیک بخاطر تنشهای ذهنی که دارند علاقه به کارهای تکراری دارند گفت: این کودکان قدرت کنجکاوی رفتارهای جدید را ندارند و با انجام کارهای تکراری، ماندن در محیطهای بسته و محدود احساس لذت و امنیت خاطر میکنند.
این درمانگر اوتیسم با بیان اینکه برای کودک مبتلا به اوتیسم باید برنامه ریزی کرد گفت: کودکان مبتلا به این اختلال از داشتن یک برنامه منظم غذایی، تفریحی، استراحت و آموزشی لذت میبرند؛ چرا که ذهن آنان کاملاً سازماندهی شده است.
وی افزود: زمان طلایی برای درمان اوتیسم با در نظر گرفتن سطح بیماری بین سه تا هفت سالگی است و هر چقدر زمان درمان دیرتر آغاز شود کمتر میتوان به نتیجه درمانها امیدوار بود.
کریمی گفت: زمان طلایی درمان یعنی بین سه تا هفت سالگی مهم است چون در این زمان اعمال روشهای درمانی بخاطر انعطاف پذیری مغز کودکان میتوان نتایج بهتری گرفت.
وی با اشاره به اینکه هر چقدر بهم ریختگی حسی کودک مبتلا به اوتیسم بیشتر باشد شرایط کودک از نظر درمان و برای خانوادههای هم سختتر میشود گفت: این کودکان ممکن است همراه با عادتهایی همچون چرخه خواب نامنظم، جویدن ناخن، حس نامتعادل در درد مثلاً ممکن است سرشان محکم به جایی برخورد کند اما متوجه نشوند و یا جایی از بدن آنها بریده شود و آنها متوجه نشوند.
مسئول مرکز اوتیسم حکمت
بروجرد گفت: کودکان مبتلا به اوتیسم بهم ریختگی حسی دارند در برخی حتی نسبت به لباس پوشیدن هم واکنش نشان میدهند، غذاهای خاصی را فقط میتوانند استفاده کنند و آنهایی که حس درد ندارند به خودشان ضربه میزنند.
وی یادآور شد: اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم به محرکهای حسی واکنشهای غیر معمول دارند گاهی گوش خود را محکم میگیرند انگار صدایی آنها را اذیت میکند و گاهی صداهای خیلی بلند را انگار نمیشنوند.
به گفته وی این کودکان میتوانند مدتها به لامپها یا چراغهای چشمک زن مدتهای طولانی خیره شوند، لمس کردن عادی آنها را آزار میدهد و برخی در مقابل درد نیز تحمل بیش از حد دارند.
کریمی گفت: به دلیل ناشناخته بودن علت قطعی این اختلال هنوز درمان قطعی در هیچ جای دنیا برای این بیماری وجود ندارد؛ علت این اختلال ممکن است ژنتیک، ضایعههای مغزی، حوادث دوران رسد و در مجموع میتواند عوامل محیطی در کنار عوامل ژنتیکی باشد.
وی یادآور شد: در حال حاضر کاملترین روش درمانی برای اوتیسم در دنیا در کنار دارو درمانی، کار درمانی ذهنی، رفتار درمانی و آموزش مداوم به شیوههای تخصصی است که به مدد این امکانات میتواند مسیر زندگی این کودکان را هموار کرد.
مدیر مسئول مرکز اوتیسم حکمت
بروجرد گفت: آموزش مهارتهای اجتماعی برای اصلاح مشکلات ارتباطی و تعامل اجتماعی، به کارگیری فنون موسیقی درمانی، هنر درمانی، قصه درمانی و نقاشی درمانی، بکارگیری فنون تفریحی سرگرمیها، مسافرت و گردش برای تسکین دردهای درونی و تقویت تعاملات اجتماعی کودکان اتیستیک از جمله راهبردهای تأمین بهداشت روانی آنها است.
مدیر مرکز اوتیسم
بروجرد با اشاره به بیقراریهای کودکان مبتلا به اوتیسم گفت: این کودکان زمانی که وارد مکان جدیدی میشوند مکانی که قرار است چندین ساعت در آن بمانند مثلاً همین مرکز شروع به گریه و بیقرار میکنند زمانیکه میخواهند از اینجا به منزل برده شوند هم شروع به بیقراری میکنند.
وی افزود: ماندن در اتاقکهای محدود و مشخص یکی از بخشهای این مرکز است که برای اینکه بیقراری کمتری داشته باشند این کودکان در این اتاقکهای کوچک قرار دارند و کودکان ارتباطی موازی دارند یعنی هر چند نفری که در یک مکان هستند توان اینکه با هم بازی کنند را ندارند.
کریمی ادامه داد: کودکان اتیستیک هر کدام ممکن است با خود سرگرم بازی شوند ولی برای بازی گروهی باید آنها را حمایت کرد در غیر این صورت ممکن است تا مدتها در یک مکان باشند و با همدیگر ارتباط برقرار نکنند.
این درمانگر تخصصی اوتیسم گفت: زمانی هم که یک کودک اتیستیک دچار بیقراریهای شدید میشود که با هیچ روشی آرام نمیگیرد برای ایجاد آرامش در او به اتاق مخصوصی که هیچ وسیلهای در آن نیست و خلوت است برده میشود و بعد از یک ربع تا بیست دقیقه که آرام شد دوباره به مکان سایر بچهها آورده میشود.
مریم خورشیدی از مربیان مرکز اوتیسم حکمت
بروجرد گفت: برای آموزش و درمان در کودکان مبتلا به اوتیسم باید از صبر و حوصله بالایی برخوردار بود.
این مربی که فارغ التحصیل روانشناسی است، میگوید؛ به راحتی نمیتوان با این کودکان ارتباط برقرار کرد بنابراین باید با عشق و علاقه فراوان و آگاهی کامل نسبت به این کودکان داشت.
آسیه رفعتی یکی دیگر از مربیان مرکز اوتیسم حکمت
بروجرد بیان کرد: همکاری والدین و تعامل بیشتر آنها با این مرکز میتواند در نتیجه درمان کودکان مبتلا به اوتیسم مؤثر تر باشد.
زهرا موسوی روانشناس و مربی مرکز اوتیسم حکمت
بروجرد نیز اضافه کرد: والدین در بهبودی کامل کودکان مبتلا به اوتیسم نباید عجله کنند زیرا پیشرفت این کودکان زمان میبرد و نباید در صورت مشاهده علائم بهبودی ناامید شوند.
وی با تاکید بر ضرورت افزایش آگاهی نسبت به بیماری اوتیسم گفت: این کودکان خیلی دیر یاد میگیرند و خیلی زود فراموش میکنند و والدین با انتظار زیاده از حد خود نباید به کودکان استرس بیشتری بدهند.
***3500 کودک مبتلا به اوتیسم در بهزیستی کشور
بنا بر گفته حسین نحوی نژاد معاون توانبخشی بهزیستی کشور تعداد 800 هزار بیمار اوتیسم در ایران توسط خانوادههایشان مدیریت و نگهداری میشوند و بالغ بر سه هزار و 500 فرد مبتلا به اوتیسم در مراکز توانبخشی بهزیستی نگهداری میشوند.
***فعالیت 2 مرکز اوتیسم در لرستان
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی لرستان در این زمینه اضافه کرد: در استان 2 مرکز اوتیسم یکی در
خرم آباد و یک مرکز در
بروجرد فعالیت میکند که در مجموع حدود 80 کودک مبتلا به اوتیسم در این مراکز ثبت نام شدهاند.
لیلا طاهری ادامه داد: در مجموع حدود 100 بیمار مبتلا به اوتیسم در استان شناسایی شده و اقدامات مرتبط با غربالگری این بیماری در خرم آباد، بروجرد، الشتر و سراب دوره نیز در حال انجام است.
وی یادآور شد: بهزیستی به ازای نگهداری هر کودک در مرکز اوتیسم یارانهای پرداخت میکند.
طاهری افزود: اختلالات طیف اوتیسم درجات مختلف از خفیف تا شدید را شامل میشود که در درجات خفیف کودک میتواند کارهای معمولی سایر کودکان و رفتن به مدرسه را داشته باشد.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی لرستان گفت: در درجات متوسط و شدید اختلالات طیف اوتیسم کودک تفاوت رفتاری بارزی با کودکان دیگر دارد و از توانمندیهای رفتاری و اجتماعی از جمله برقراری تماس چشمی ناتوان است.
وی با تاکید بر ضرورت شناسایی بیماران در مراحل اولیه بیماری اظهار داشت: زمان طلایی برای امید به موفقیت درمان این بیماران سنین 2 تا پنج سال است که والدین در صورت مشاهده هر گونه رفتاری که دلالت بر این بیماری دارد باید نسبت به مراجعه به روانپزشک اقدام کنند.
**نکته پایانی
این کودکان را باید همانگونه که هستند پذیرفت و همانند پدر ملیکا نباید انتظاری بیشتر از توان این کودکان داشت؛ که این توقع بی جا فقط آرامش این کودکان را بهم میریزد! البته گفتن و نوشتن این جمله بسیار سادهتر از عمل کردن به آن است و بسیاری از مادران و پدران کودکان مبتلا به اوتیسم این بیماری را رنجی پایدار میدانند که لازمه هر گونه پیشرفت و بهبود در وضعیت این بیماران داشتن صبر، حوصله و عشقی پایدار است تا بتوان با حمایت از این کودکان آنها را از این درخودفروماندگی عمیق به اجتماع آورد و زندگی را به آنها بخشید.
1920/7273
گزارش مهری میر دریکوند